TẾT QUÊ TÔI

Bất cứ ai đã có những năm tháng sống ở làng quê Việt Nam thì không bao giờ quên được cái tết cổ truyền dân tộc. Từ lúc sinh ra đến năm 18 tuổi tôi đã sống ở một  quê Quảng Bình. Tận mắt chứng kiến tết tại quê hương nên hiểu rất rõ những cảm xúc lúc tết đến xuân về. Tết là thời khắc thiêng liêng chuyển giao giữa Cũ và Mới, thời điểm con cháu xum họp. Thời khắc trăm hoa đua nỡ, báo hiệu một mùa xuân mới đang về.

Trong những năm tuổi ấu thơ, hàng ngày không có nhiều thịt cá để ăn do quê tôi quá nghèo. Nhưng khi tết đến nhà nào cũng cố gắng làm thịt mấy con gà, một con lợn nhỏ do mình nuôi được. Khoảng 3-4 giờ sáng từ ngày 27 tết nhà nhà  thức dậy để làm thịt gà hoặc lợn. Công việc này diễn ra một cách bí mật vì phải đóng thuế cao. Vì vậy việc giết mổ được tiến hành vào buổi khua để khỏi lộ bí mật. Người ta nấu nồi nước sôi thật lớn, bắt lợn chọc tiết, sau đó trụng nước sôi, cạo lông và mỗ giải phẫu. Tất cả các thứ đều sử dụng chỉ trừ lông là bỏ đi.

Nhà tôi ở gần con mương nên phần ruột được rữa sạch ở đó. Sau khi cắt mỗ xong đến công đoạn luộc. Ngon nhất là bộ lòng lợn như: tim, gan, phổi. cật… Nồi cháo lòng ngon ngây ngất làm thỏa mãn mọi thành viên gia đình.

Công việc nấu bánh chưng cũng thú vị. Trước hết là phải chuẩn bị gạo nếp, nhân bánh, lá, lạt, nồi, củi, bếp…cả nhà ngồi gói bánh chưng. Tiếng cười nói râm ran, mọi người ôn lại chuyện ngày xưa thật là vui nhộn. Bánh chưng nấu từ 8 - 12 giờ liên tục cho đến nhừ là xong. Ngày đó mẹ tôi hay làm những bánh nhỏ hơn cho chúng tôi. Khi nấu xong nồi bánh chưng cũng là lúc chúng tôi có quyền ăn những bánh nhỏ này.

Bánh in, bánh xoài cũng được tiến hành làm. Trong những ngày giáp tết con cháu dù làm ăn ở xa đều cố gắng về quê ăn tết nên ngôi nhà càng đông đúc hơn, làng xóm nhộn nhịp khác thường. Càng gần ngày tết công việc chuẩn bị càng khẩn trương hơn. Trẻ em và người lớn đều có quần áo mới, đôi dép mới.

Các phiên chợ trong những ngày giáp tết đông vui lắm. Đặc biệt phiên chợ sáng 30 tết đầy ắp người. Người mua, kẻ bán nhộn nhịp. Hàng tết được bày bán khắp nơi. Hoa tết tràn ngập rực rỡ. Đến trưa ngày hôm đó mọi người trở về nhà mình để nấu cúng giỗ. Bữa cơm tiễn năm cũ  và chào đón năm mới. Ở chổ tôi người ta gọi cúng đón ông bà. Trên bàn thờ tổ tiên các mâm quả bày rất long trọng. mâm cơm cúng bao giờ cũng có một con gà trống luộc. Sau tết người ta mang đôi chân gà này cho thầy xem trong năm tới mọi việc có suôn sẽ không?

Mùi hương trầm bay bổng khắp nơi. Những năm đó còn cho đốt pháo. Nhà nhà đều đốt pháo. Nhà ai đốt nhiều pháo là nhà đó giàu, năm đó sẽ làm ăn khấm khá. Đúng 12 giờ đêm 30 sau khi nghe lời chúc tết của Chủ Tịch nước là chương trình bắn pháo hoa. Sau đó diễn ra chương trình ca nhạc mùa xuân. Cả nhà tôi ai cũng mê ca hát nên rất thích chương trình này. Hồi xưa làm gì có ca sét, đầu đỉa, dàn loa. Tất cả chỉ qua đài Tiếng Nói Việt Nam. Sau này mới có ti vi, dàn máy.

Sáng mồng một tết là ngày đáng nhớ. Chúng tôi được mặc bộ quần áo mới. Áo trắng, quần xanh dương, đi đôi dép mới trông rất hãnh diện. trẻ em nhà nào vì nghèo phải mặc áo quần cũ là mất vui, đôi khi còn xấu hổ trước các bạn. Từ sáng sớm tinh sương chúng tôi đã ăn mặc chỉnh tề. Sau khi nhận tiền lì xì từ bố mẹ chúng tôi bắt đầu xuất hành. Cách làng tôi không xa là thị trấn nhỏ. Nơi đây diễn ra các lễ hội mùa xuân như: đánh bày chòi, đu, ca hát…

Dọc đường lên thị trấn là những cánh đồng lúa xanh mơn mỡn trải dài thẳng cánh cò bay. Mùi hương trầm thơm ngào ngạt tỏa hương khắp nẻo đường, cờ bay rợp bóng, cây cỏ mùa xuân thi nhau đâm chồi nẩy lộc. Một bức tranh thiên nhiên thanh bình với sức sống mãnh liệt làm cảm xúc làm ta lâng lâng:

“Lắng nghe như tiếng nàng xuân
Lướt trên ngọn gió thì thầm gọi hương

Nắng mai đón những giọt sương 

Chồi non ngậm nắng, uống sương ngọt ngào”.

 

Buổi chiều mồng một chúng tôi đi bộ 7 cây số về thị xã xem đua thuyền trên sông Nhật Lệ xinh đẹp. Người trên kẻ dưới la hét vui nhộn. Một cảnh tượng sông nước hữu tình mà chỉ có làng quê Việt Nam mới có được. Chiều tối chúng tôi trở về nhà sau một ngày háo hức trẫy hội. Người thấm mệt nhưng vẫn cố gắng đi thăm bà con chúc tết và nhận được bao lì xì từ cô dì, chú bác và những lời chúc tốt lành.

Ngày mồng hai, mồng ba, mồng bốn chúng tôi tiếp tục đi chơi đón xuân. Bố mẹ thì ở nhà đón khách đến chúc tết. Sau mấy ngày tết mọi việc trở lại bình thường. Rất đông người lớn trong làng đi xa trở về nơi công tác. Người lớn phải đi làm, trẻ em đi học, làng quê vắng lặng, buồn hiu, nhưng cuộc sống vẫn phải tiếp diễn. Mọi tiếc nuối muốn kéo dài mãi mãi ngày tết rồi cũng qua đi.