TÔI ĐÃ LÀ LƯU HỌC SINH DU HỌC NƯỚC NGOÀI

Năm 1979 tôi thi vào trường Đại Học Y Khoa Huế. Ba đi cùng tôi vào thành phố Huế. Hai cha con ở nhờ nhà người quen trong Đại Nội. Nhà này nằm sát lò nấu thủy tinh. Sau này có dịp giảng dạy dại học ở Huế 2 năm tôi quên mất ngôi nhà đó. Ngày thi là những ngày nắng gắt. Tôi bị cảm cúm, sốt. Thành phố Huế thật đẹp và thơ mộng. Dòng Sông Hương chảy êm đềm, chùa Thiên Mụ đứng hiên ngang qua bao bom đạn. Đại Nội cổ kính, rêu phong. Bờ nam Sông Hương đường rợp cây bóng mát. Con người Huế kiêu sa và kiều diễm. Có một nhà thơ đã viết:

Tạm biệt huế một lần anh đến

Để nghìn lần anh nhớ trong mơ

Môn thi vào trường: toán, hóa, sinh. Địa điểm thi tại trường Quốc Học Huế. Đây là ngôi trường đẹp và nỗi tiếng nhất miền Trung. Hoa Phượng đỏ che kín sân trường. Thời gian mỗi môn thi là 180 phút. Do ôn bài kỹ nên đề thi tôi làm được. Chỉ có câu cuối cùng môn toán quá khó tôi suy nghĩ mãi vẫn không làm được. Môn sinh cũng có những câu khó. Tuy nhiên mặc dù bị bệnh nhưng tôi cũng hài lòng với bài làm của mình.

Thi xong hai cha con rời thành phố Huế về Quảng Bình. Một thời gian sau kết quả báo tin thật vui là tôi đã đạt điểm cao tổng: 24.5 trong đó hóa 10, toán và sinh 14.5. Tôi được đi du học nước ngoài. Tin vui lan ra cả xã Đức Ninh và cả tỉnh Quảng Bình. Thời đó sinh viên đi học nước ngoài hiếm lắm. Đây là niềm tự hào và vinh dự của gia đình, địa phương. Riêng gia đình tôi thì chả cần phải bàn. Cả gia đình vui như mở hội, nhất là ba mẹ tôi. Họ mãn nguyện vì bao nhiêu công sức nuôi dạy tôi giờ cũng được đền đáp. Những ngày này quê tôi mưa như trút, lụt lớn. Tuy thời tiết khắc nghiệt nhưng không làm bớt đi niềm vui của gia đình. Ngoài Hà Nội O, Dượng cũng vui mừng không kém. Họ đã nuôi nấng, dạy bảo  tôi một năm trời với bao vất vã lo toan.

Đầu tháng 10 năm 1979 tôi đã có giấy báo nhập học. Hồi đó khi nhập học phải cắt giấy tờ ở địa phương. Phải có “trích ngang” do công an cấp. Lý lịch bản thân và gia đình phải tốt. Công an về nhà tôi điều tra lý lịch nhiều lần để làm giấy tờ cấp hộ chiếu. Những năm đó cấp hộ chiếu khó lắm. Chỉ có khi đầy đủ giấy tờ cần thiết, Bộ Ngoại Giao tại Hà Nội sẽ cấp hộ chiếu.

Tôi chuẩn bị mọi giấy tờ để đi Hà Nội nhập học. Trước khi đi du học, chúng tôi phải học tiếng ngoại ngữ 1 năm ở khoa Lưu Học Sinh trường Đại Học Ngoại Ngữ Hà Nội. Khóa tôi có 600 lưu học sinh được phân học các thứ tiếng khác nhau. Trong số sinh viên này có nhiều người đã là thủ khoa năm thứ nhất ở các trường đại học khác nhau. Tôi học tiếng Nga để đi Mông Cổ. Lớp tôi có khoảng 45 sinh viên. Phần lớn sau này họ đi Nga(Liên Xô).

Tiêu chuẩn ăn uống cao hơn sinh viên trong nước và được học theo chương trình riêng, ăn ở riêng. Nhớ nhất là cứ mỗi buổi chiều tối chúng tôi được phát 2 ổ bánh mỳ và đường để ăn buổi sáng. Thế mà ngay sau khi phát xong bánh mỳ cùng đường biến mất vào bụng chúng tôi. Tuổi thanh niên, thời buổi lúc đó còn khó khăn nên ăn lúc nào cũng đói. Tôi nhớ mỗi người trang bị cho mình một chiếc bát B52 bằng sắt to. Lúc ăn theo mâm 6 người thì ăn thật nhanh không thì hết phần. Thế mà vẫn có lúc tôi không kịp xúc chén thứ hai vì đã hết cơm. Chúng tôi đùa nhau rằng họ cho ăn “nước canh toàn quốc, nước mắm đại dương”. Điều đó có nghĩa là nước canh toàn là nước, chỉ có một vài cọng rau. Nước mắm thì mặn như nước biển. Tuy nhiên tiêu chuẩn ăn này đã cao hơn sinh viên học trong nước nhiều.

Mỗi phòng ở 10 người gồm 5 giường tầng. Nước để tắm thì khốn khổ hơn nhiều. Trước ký túc xá có hồ nước công cộng. Nước lúc nào cũng cạn. Muốn tắm hay giặt chúng tôi phải thức khua 3 – 4 giờ sáng mới có chút nước. Thế rồi chúng tôi cũng vượt qua được.

Ngày ấy cứ mỗi tháng chúng tôi được các đồng chí Ủy Viên Bộ Chính Trị  và cán bộ cao cấp đến nói chuyện về chính trị, về lòng yêu nước, nhiệm vụ mà Đảng, nhân dân giao cho chúng tôi – những tinh hoa của Việt Nam. Chúng tôi sẽ là chủ nhân tương lai của đất nước.

Tinh thần học tập những ngày đó rất sôi nỗi, khẩn trương. Hàng đêm trên các hành lang ký túc xá sinh viên học đến khua, thậm chí đến sáng. Họ đọc tiếng ngoại ngữ như đọc kinh.

Một năm học với bao vất vã cũng qua đi. Cuối cùng chúng tôi cũng đạt được trình độ ngoại ngữ để đi du học. Tranh thủ mấy ngày nghỉ hè ngắn ngũi tôi về quê thăm gia đình. Mới có một năm mà các em lớn nhanh quá. Quê tôi còn thiếu thốn, nghèo khổ quá. Nghỉ mà thương ba, mẹ, các em đang sống nơi mà “sáng chống bảo dông, chiều ngăn nắng lửa”. Người nông dân một nắng hai sương, chân đất, đầu đội trời, quanh năm làm lụng cực khổ mà không đủ ăn, đủ mặc.

Tạm biệt quê hương, tạm biệt tuổi thơ đầy kỷ niệm, tạm biệt những người thân chúng tôi bay sang nước bạn học tập để sau này mang kiến thức về xây dựng tổ quốc Việt Nam thân yêu. Đầu tháng 10 chúng tôi bay sang Matxcova. Cuộc đời bắt đầu chuyển sang một trang sử mới.